LUA - Back-cross breeding program

LUA dalmatiërs: het genetische verhaal 

Duits geneticus Dr. Frank Pfannenschmidt is zelf al meer dan 10 jaar trotse eigenaar van LUA dalmaat Justus. Onze redactie mocht hem wat vragen stellen over het gezondheidsproject LUA met betrekking tot de genetica en zo een klein voorproefje geven van de online lezing die op 24 januari 2023 heeft plaatsgevonden.

Urinestelsel van de Dalmatische hond 

Universitair onderzoek in Amerika heeft aangetoond dat Dalmatische Honden een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van uraatstenen. Dit wordt door experts verklaard met het unieke urinestelsel van de dalmaat; een stelsel dat veel weg heeft van met die van de mens. 

Een hond krijgt via zijn voeding purine binnen dat wordt omgezet naar urinezuur. Het urinezuur wordt bewaard in de lever en wordt normaal gesproken volledig afgebroken tot allantoïne, een stofje dat gemakkelijk oplost in water en daardoor via urine het lichaam makkelijk kan verlaten. Bij een dalmaat gebeurt de omzetting naar allantoïne niet altijd goed, waardoor het urinezuur dat niet is omgezet naar allantoïne, opgeslagen wordt in de nieren. Dit wordt uraat genoemd en lost in tegenstelling tot allantoïne niet makkelijk op in vloeistoffen. Het kan daardoor voorkomen dat de Dalmatische hond uraatstenen ontwikkelt. Het is daarom belangrijk dat een dalmatiër veel water drinkt en regelmatig naar buiten kan om zijn behoefte te doen, zodat men de kans hierop verkleint. Ook het zorgvuldig uitkiezen van voer met een lager gehalte van purine kan ervoor zorgen dat de kans kleiner wordt dat dit tot uiting komt. 

Crossbreeding project 

Dit verhoogde risico was reden voor Dr. Robert Schaible om een back-cross breeding project op te richten. In 1973 kruiste hij voor het eerst een AKC geregistreerde Pointer reu met een AKC geregistreerde Dalmatische teef. De pups uit deze combinatie werden Low Uric Acid (LUA) genoemd, omdat ze het specifieke gen van het urinestelsel van de Dalmatische hond niet bij zich droegen in het DNA. Inmiddels zijn de LUA Dalmatische honden over de hele wereld te vinden. LUA fokkers kunnen ervoor kiezen om hun LUA hond met een andere LUA te kruisen of een HUA (High Uric Acid). Omdat het gen homozygoot recessief is, betekent dit dat de pups uit een LUA/LUA combinatie 100% kans hebben dat het LUA gen wordt doorgegeven. Bij een HUA/LUA combinatie is de kans 50%. Al de pups uit deze combinaties worden daarom getest op het LUA gen. 

Twee manieren om een LUA te identificeren 

Maar hoe weet je of de pups uit een HUA/LUA combinatie LUA zijn? Er zijn twee manieren om er achter te komen of een pup HUA of LUA is, vertelt geneticus Frank Pfannenschmidt. De eerste methode is een snelle test die je zelf thuis uit kunt voeren. Hiervoor moet je alleen de plas van de pups verzamelen. Deze laat je enige tijd in de koelkast staan. Bij een HUA zullen er kristallen ontstaan, terwijl dit bij een LUA helder zal blijven. Dit is natuurlijk minder betrouwbaar dan een laboratoriumtest, daarom is het verplicht gesteld om een officiële test te doen. Voor een officiële test is een DNA swap nodig, die wordt opgestuurd naar een laboratorium. De pups zijn dan ongeveer 3 weken oud. Gemiddeld is tussen 1 tot 2 weken de uitslag bekend. 

Relatie tussen vacht en gen urinestelsel 

Door back-crossbreeding werd niet alleen het gen van de Pointer dat het urinestelsel beïnvloedt overgenomen, maar ook een aantal andere genen. Zo kan je soms verschil zien tussen het vlekkenpatroon van een LUA dalmaat en die van een HUA dalmatiër. De typerende vacht van de dalmatiër lijkt bij sommige LUA-honden alsof het is geaquarelleerd. Bij zeker niet alle LUA dalmatiërs is dit het geval, maar bij sommige is dit te zien. Het is lastig om een verklaring te geven voor de vacht van een LUA, laat Frank Pfannenschmidt weten. Een theorie die mogelijk de verklaring geeft voor de vacht is het volgende: het gen betreffende het urinestelsel zou dicht in verbinding staan zijn met het gen dat zorgt voor het stippenpatroon van een dalmatiër. Wanneer de genencombinatie in het urinestelsel verandert, wordt zo indirect het gen van het vlekkenpatroon ook beïnvloed. Deze theorie is echter nog niet volledig bewezen en zo blijft het dus maar een theorie. 

De Pointer 

De eerste generatie nakomelingen uit de combinatie Pointer en Dalmatische Hond in 1973 werden door FCI gezien als 50% dalmatiër, omdat ze 50% van de genen van de Pointer reu in zich droegen. Na 4 generaties mochten de LUA dalmatiërs officieel Dalmatische hond genoemd worden en werden opgenomen in het stamboek. Maar, benadrukt Frank Pfannenschmidt, deze berekeningen zijn slechts inschattingen. Iedere hond heeft namelijk een andere genencombinatie. Bij de berekeningen van de FCI is uitgegaan van gelijke verdeling van DNA; dus 50% van de moederhond en 50% van de vaderhond. Maar het kan ook voorkomen dat een hond net iets meer genen meekrijgt van de moeder of andersom. Ook met spontane mutaties is geen rekening gehouden. Het is echter heel lastig en kostbaar om het exacte percentage Pointer in een LUA dalmatiër te berekenen en dit is in de gewone praktijk nog niet haalbaar. 

Het hebben van een LUA dalmatiër betekent niet automatisch dat het een gezonde hond is, benadrukt Frank Pfannenschmidt. Een hond wordt namelijk geboren met bepaalde genencombinaties, die hij geërfd heeft van zijn voorouders. Het back-cross breeding project focust maar op 1 van duizenden genen. De andere duizenden genen hebben ook hun invloed op de gezondheid van een hond. 

Back-crossbreeding 

Back-crossbreeding is geen uitzonderlijk fenomeen in de hondenwereld, vertelt Frank Pfannenschmidt. In de geschiedenis is er in vrijwel alle rassen sprake geweest van kruisingen met rassen onderling om het ras te verbeteren op bepaalde vlakken. Zo ook bij het Dalmatische ras. Het LUA project daarentegen is een van de eerste projecten die op zo’n grote schaal werd uitgevoerd en kan daarmee een voorbeeld zijn voor andere rassen. 

Wil jij meer te weten komen over LUA Dalmatische honden? Je kunt altijd contact opnemen met onze fokkerij- en gezondheidscommissie. Zij staan je graag te woord!